Yaklaşık 6 ay süren hummalı bir çalışmanın sonucunda 4 şubatta duyurulan evasi0n ilk 4 gün sonunda 7 milyondan fazla idevice (iphone, ipad, ipod) üzerine yüklenerek gelmiş geçmiş en hızlı yayılan jailbreak olma ünvanını kazandı. MuscleNerd, pod2g, pimskeks, planetbeing gibi IOS hacking camiasının önde gelen isimlerinin bir araya gelerek oluşturduğu ve kendilerine evad3rs mahlasını uygun gören bir ekip tarafından geliştirilen evasi0n, kendi sitesinden ücretsiz olarak indirilebilmekte.
Bu konularla daha önce ilgilenme fırsatı bulamamış okuyucular için jailbreak kavramını biraz detaylandıracak olursak;
Jailbreak (nam-ı diğer hapisten kaçış), Apple tarafından IOS cihazlar üzerinde tanımlanmış sınırlama ve yetkilendirmelerin aşılmasıyla, kullanıcıların sistem özelliklerine ileri seviyede müdahale edebilmesine olanak sağlayan bir tür ters mühendislik işlemidir. Bu işlem neticesinde, IOS cihazların o meşhur, kararlı ama sıkıcı derecede kısıtlanmış sistem yapısının, son kullanıcı tarafından her türlü yazılımsal müdahaleye açık hale getirilmesi amaçlanmaktadır...Pek çok kullanınıcın Jailbreak yapmasındaki ana neden, Cydia olarak bilinen ve sadece jailbreak yapılmış cihazlar üzerinden erişilebilen uygulama mağazasından indirilebilen sistem eklentileridir. Tweak diye de bilinen bu ufak eklentiler sayesinde IOS temelli cihazlar, yeni özelliklere sahip olabilmekte ya da mevcutta kısıtlı kullanıma açık olan bazı servislerden daha verimli şekilde faydalanabilmekte (bkz: farklı cihazlarla bluetooth dosya transferi, çok gelişmiş bir dosya yöneticisi…pandora radio dinlemek vb). Yapılan bu tarz sistemsel modifikasyonlar her ne kadar oldukça heyecan verici gibi görünse de bir takım ciddi riskleri de beraberinde getirmektedir. Yapılan işlemler standart bir uygulama kurulumundan farklı ve direk cihazının işletim sistemi seviyesinde müdahalelerde bulunduğu için prosedürler dışına çıkılması ya da bilinçsiz/hatalı eklentilerin kurulumu durumununda (bkz: birbiriyle uyumsuz bazı tweaklerin beraber yüklenmesi..vb) sistem kararlılığı (bkz: güvenlik, şarj süresi) ciddi anlamda etkilenbilmekte hatta çok nadir de olsa donanımsal arızalara rastlanabilmektedir. (bkz: volume boost patch, 3gs baseband sorunu ve gps hatası…vb). Jailbreak yapmadan önce bu risklerin farkında olmak önemlidir.
Apple, yoğun Ar-Ge sonucu ürettiği ve tasarımında kapalı sistem kültürünü benimsediği ürünlerine bu şekilde sistemsel müdahaleler yapılmasından ciddi anlamda rahatsızlık duymakta ve bu konuda yıllardır çok yoğun hukuki mücadele vermekte. Firmanın canını en çok sıkan konuların başında ise, yıllardır süren yasal mücadeye rağmen henüz jailbreak işlemi için bir önlem alamamış olması ve bu işlemi engelleyebilecek/yasaklatabilecek bir mahkeme kararı çıkarttıramamış olması gelmekte. Amerika’da konu hakkında görülen pek çok davanın sonucunda, jailbreak işleminin “son kullanıcı insiyatifinde” ve “yasa dışı olarak nitelendirilemeyecek bir uygulama” olduğu şeklinde görüşler belirtilmiş olması ise Apple’ın bu mücadelede elini çok ciddi anlamda zayıflattığı gibi jailbreak işleminin sürekli gündemde kalması, popularitesini de günden güne arttırmasına neden olmakta.
Hukuki süreçlerden istediği sonucu alamama ihtimalinin farkında olan Apple, bu konuda çok ciddi teknik çalışmalar yürütmekte. Pek çok Apple mühendisinin asla Jailbreak edilemeycek IOS‘u hazırlama mesaisi son sürat devam ederken günümüzde duyurulan her yeni IOS sürümünde güvenlik önlemleri arttırılıyor (bkz: code signing) ve geçmiş versiyonlarda tespit edilen açıklar hızla yamanıyor (IOS 6.1.1 beta sürümü developerlara dağıtılmaya başlandı bile) Bütün bu önlemler, jailbreak geliştirmeyi tamamen engelleyemese bile geçmişe nazaran hazırlanma sürecini oldukça zorlaştımakta/uzatmakta. Gelecek günlerde Apple ve Evad3rs grubu arasındaki bu siber savaşın daha da kızışacağı kesin olmakla beraber henüz mücadeleden kimin galip çıkacağı gizemini korumakta. (Kolamızı, cipsimizi aldık heyecanla bekliyoruz!)
Yazının sonlarına yaklaşırken, evasi0n ile büyük sükse yapan evad3rs grubundan biraz daha bahsedelim;
Grup üyeleri IOS hacking camiasınca oldukça tanınan simalar (MuscleNerd, pod2g, pimskeks, planetbeing). Geçmiş jailbreak hazırlama süreçlerinde tek başlarına hareket etmeyi hatta birbirleriyle yarışmayı tercih eden evad3rs üyeleri, Apple’ın son önlemleriyle birlikte oldukça zorlaşan jailbreak hazırlama sürecinde “bu seferlik” bir takım olarak hareket etmeyi tercih ettiler ve “belki de asla çıkmaz” denilen IOS 6.x untethered jailbreak’i başarıyla hazırladılar. Gelecek stretejileri tam bir kapalı kutu olan evasi0n’ın, Geohot‘un (George Hotz) IOS dünyasından çekildiğini açıklamasından sonra eski hızını/heyecanını kaybeden camiaya yeni bir heyecan getirdiği kesin olmakla beraber, bu rüya takımın sadece IOS 6.x jailbreak için mi bir araya geldikleri yoksa bu projenin çok uzun soluklu bir birlikteliğinin habercisi mi olduğunu ise zaman gösterecek..bekleyip, göreceğiz!
Yazımıza uyarı niteliğinde çok önemli bir detayı bir kez daha hatırlatarak son verelim;
Her ne kadar jailbreak işlemi teknik olarak cihazınıza korsan yazılım yükleyebilmenizin yolunu açsa da , bu işlemin temel felsefesi “parasını ödeyerek aldığınız ve artık sizin olan” cihazınız üzerindeki Apple tarafından konulmuş kısıtları kaldırıp, daha önce erişemediğiniz özelliklere ulaşabilmenizi sağlayarak cihazınızı daha verimli olarak kullanabilmenizin yolunu açmaktır.
“Yazılımları yasal olmayan yollardan temin edip, lisanssız kullanma konusu etik bir tercihten ziyade hırsızlık olup, korsan yazılıma karşı olan kimse zaten, jailbreak yapmış cihazına “teknik olarak mümkün olsa bile” lisanssız, kaçak yazılım yüklemeyecektir.”
Apple mobil cihazların istisnasız en beğenilen özelliklerinin başında stabil olmaları ve IOS’un kapalı bir sistem olmasından dolayı “görece olarak” güvenli olduğuna inanılması gelir.